Welzijn

Een aantal organisatie uit Leuven komen zich voorstellen. Zo proberen we jullie zo veel mogelijk te informeren over het aanbod van diensten in onze regio.
Op deze manier kunnen jullie ook vragen stellen over hun organisatie. 
Casa Clementina is een inloophuis voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Daarnaast is Casa Clementina ook een levensbestendige kijkwoning met voorbeelden van kleine en/of grote aanpassingen en hulpmiddelen die mensen kunnen helpen om enerzijds zo lang mogelijk thuis te wonen en anderzijds proactief te laten nadenken over hoe de woning.
Inloophuis Leuven: In de  ziekenhuizen gaat er steeds meer aandacht naar de levenskwaliteit van patiënten na een kankerbehandeling. In het Inloophuis in Leuven willen we de bestaande ondersteuning aanvullen en mensen ook buiten de ziekenhuiscontext opvangen en op weg zetten. 
Reakiro:  Reakiro is een plek waar je als persoon met een euthanasiewens omwille van ondraaglijk psychisch lijden terecht kan.

Ons breinis een heel complex orgaan. Er zijn onmetelijk veel verbindingen in onze hersenen. Bij het ouder worden zijn deze verbindingen minder actief, er sterven cellen af. Dit resulteert in een trager brein.

1.  Waarnemen:
   Eén op tien oudere mensen zien of horen dingen die er niet zijn.  Dit kan aangetoond worden met een scan en daardoor kan men ook zien welke gebieden actief zijn bij een hallucinatie. De hersenen gaan spontaan actief worden maar die krijgen te weinig informatie en daardoor vullen onze hersenen zelf iets in (hallucinatie). De hallucinaties worden buiten het hoofd gesitueerd. Soms zijn er ook muzikale hallucinaties waarbij het vaak om wijsjes gaat van vroeger. Er zijn een aantal factoren of aandoeningen waarbij  dit hallucineren vaker voorkomt. Zoals bij zintuigelijke problemen, Lewi Body ziekte ( een vorm van dementie), bij psychose (hier wordt geen onderscheid gemaakt tussen wat er zich in het hoofd afspeelt of erbuiten) en bij rouw. Hierbij is het verlangen zo groot dat de ruimte ingevuld wordt door de persoon die er niet meer is. Ook zichzelf herkennen in de spiegel kan een probleem zijn. Ze zien deze persoon als een dubbelganger. De vertrouwde personen worden een ‘vreemde’ een ‘bedrieger’. Dit komt omdat er iets fout loopt met de vertrouwdheid. Ze zien wel zichzelf of hun partner maar dit geeft niet meer het vertrouwde gevoel van vroeger.
   
2. Denken:
   Bij normale veroudering veranderen de hersenstructuren. De hersenschors wordt dunner, de hersenkamers worden groter en de sleuven zijn breder. Het hersenvolume neemt af. Daardoor reageren mensen trager. Als we complexe taken uitvoeren moeten de prikkels voldoende snel doorgegeven worden. Ons geheugen op zich blijft redelijk goed. De wisselwerking tussen de vloeiende intelligentie en de gekristalliseerde intelligentie verandert. Bij jonge mensen is de vloeiende intelligentie groter t.o.v. de gekristalliseerde intelligentie. Bij ouderen is dit omgekeerd. De hersencellen blijven bestaan maar de verbindingen ertussen worden minder. Het brein blijft echter plastisch en het past zich aan. Er zijn mensen die op oudere leeftijd nog tot grote prestaties in staat zijn bv. Michelangelo, Eric Kandel (die schreef over het gestoorde brein), Verdi …

Bij Dementie zijn sommige typische veranderingen in het brein voor het eerst bevestigd  door Aloïs Alzheimer. Er kunnen allerlei testen gedaan worden om Dementie te diagnosticeren. De meest voor de hand liggende vraag is of je je herinnert wat er gisteren op tv was of wat je gisteren gegeten hebt. Als dit moeilijk wordt of je hebt even een aanzet nodig om zaken te herinneren, worden gewoonlijk verdere testen gedaan. De hippocampus of het zeepaardje in onze hersenen is de archivaris in ons brein. Bij het ouder worden, atrofiëren de hersenstructuren. Het probleem situeert zich vooral in de moeilijkheid om de opgeslagen informatie in het korte geheugen om te zetten naar het lange geheugen. Hoe verder men teruggaat in de tijd hoe beter dit nog lukt. Ondertussen is aangetoond dat er eiwitten verantwoordelijk zijn voor het verlies van geheugen. Amyloïd en tau eiwit zijn vaak verhoogd aanwezig. Momenteel kan men dit diagnosticeren door middel van een ruggenmergprik en scans. Dit is een grote doorbraak. Reeds 10 jaar vóór de eerste symptomen zou dit zichtbaar kunnen zijn waardoor men sneller kan opstarten met behandeling. Hiervoor wordt immunotherapie gebruikt waardoor de  afwijkende eiwitten weggewassen worden en de achteruitgang van het geheugen verminderd wordt. Het Europees Geneesmiddelen Agentschap heeft onlangs goedgekeurd dat deze vroeg detectie en behandeling ook in Europa mag toegepast worden. Er moet nog een discussie gevoerd worden over de terugbetaling hiervan.
Hoe we omgaan, met mensen met dementie is heel bepalend voor hoe de dementerende persoon zich voelt. Dit is heel erg persoonsgebonden. De meeste mensen met dementie voelen zich al bij al nog goed. Meestal echter schatten de hulpverleners of mantelzorgers dat minder in. Hierbij zijn volgende stappen een belangrijke factor.
– Aanvaarding: Als men erin slaagt om te aanvaarden dat het geheugen niet zo goed meer is, voelt men zich duidelijk beter. Ontkenning daarentegen voelt veel negatiever aan.
– Actieve coping: hier is sociaal contact heel belangrijk.
– Zinbeleving: Familie, hobby’s en alle andere bronnen van zingeving in het leven spelen hier een belangrijke rol.
– Openheid: Voor heel veel mensen is dit nog altijd een taboe. Één op vier  van de patiënten wil er liever niet over praten.
– Steun: Dit is een belangrijk punt voor de mensen rondom iemand met dementie. Meestal komt de zorg op één persoon terecht en dit kan heel zwaar wegen. Meestal heeft dit ook te maken met de bovenstaande stappen.

3. Voelen:
Hoe voelen mensen zich bij het ouder worden. Ook hierover zijn er heel wat misvattingen.
– ‘Het geluk neemt af met de jaren’. Dit is echter weerlegd. Acht op tien ouderen geven zichzelf een 7 op 10 bij de vraag hoe gelukkig ze zich voelen.
– ‘Ouderen zijn negatiever’. Ook deze stelling is weerlegd. Bij het ouder worden is er een positiviteits effect. Bij het ouder worden richten we ons gemakkelijker naar het positieve. Bv. ouderen zeggen nogal eens we kijken niet meer naar het nieuws want het is enkel kommer en kwel. Journalisten daarentegen  zeggen hierbij ook dat positieve berichtgeving minder scoort dan negatieve.
– ‘Ouderen zijn kwetsbaarder voor psychische problemen’. Statistisch neemt de prevalentie of het voorkomen van depressie af op latere leeftijd. Dit is ook zo voor angststoornissen.
Er zijn uiteraard ook ouderen die aanhoudend somber zijn. Het risico is groter als men
– een streng geweten heeft en een gevoel van minderwaardigheid en verlatenheid.
– eenzaamheid. Eenzaamheid is niet hetzelfde als isolatie. Men kan zich eenzaam voelen in een groep. Ouderen hebben meer kans op isolatie omdat de partner of hun vrienden overlijden.
– gemaskeerde depressie, hierbij klaagt de persoon niet over zijn verdriet maar krijgt wel symptomen van hoofdpijn of afzondering of ze vluchten in het gebruik van alcohol.
– gevaar voor suïcide, vooral oudere mannen zijn daar gevoelig aan. Ze maken de balans op over wat het leven hen nog te bieden heeft. Bij ouderen in het algemeen zijn er per geslaagde suïcide 7 pogingen gebeurd, bij jongeren zijn er hiervoor 200 pogingen geweest. Meestal is er toch een onderliggende depressie de oorzaak om over te gaan tot suïcide. Belangrijk hierbij is dat psychotherapie werkt, en dit zowel op jongere maar zeker ook nog op oudere leeftijd. Gedeelde smart is halve smart. Sociale contacten blijven dus een heel belangrijk gegeven.
– angst bij ouderen, er zijn minder angststoornissen op oudere leeftijd. Er is minder doodsangst omdat je het gevoel hebt dat je leven vervuld is. Het lichaam kan wel een bron van angst worden op latere leeftijd. Ook andere angsten zoals valangst, vermijdingsgedrag en geheugenfobie leeft bij ouderen. Soms gaat het dan van kwaad naar erger, mensen willen controle op de emoties maar net bij het ouder worden wordt de hersenschors, die de controle regelt, dunner. Daardoor worden de emoties sterker en ontremd. Bij reacties op verlies ontstaat soms een ongeremde kwaadheid. Ook vlucht in het  alcohol misbruik versterkt deze ongeremdheid. Zich omringen met mensen is altijd beter dan zich terug te trekken of aan zelfmedicatie te doen.

4. Doen:
Actief en betrokken blijven bij de dingen rondom ons en er zijn voor elkaar is belangrijk. Daarom krijgt vrijwilligerswerk zo een  belangrijke plaats bij het proces van ouder worden.
Stilvallen moet vermeden worden Dit is ook zo bij het normale verouderingsproces zowel voor het lichaam als voor het brein. Door het ouder worden is het lichamelijk soms lastiger om te functioneren. Maar als we stilvallen gaat het proces van verouderen veel sneller. Soms zien we dat mensen in regressie gaan en zich kinderachtig nestelen in primitieve afhankelijkheid. Medicatie is gevaarlijk als deze niet goed gedoseerd is.

We mogen ons niet laten leiden door negatieve misvattingen. Ouder worden kan ook een positief proces zijn.

Bij ons jaarlijks bezoek aan de huisarts wordt steevast de cholesterol in het bloed bepaald. Blijkbaar is dit een belangrijke parameter om onze gezondheid op te volgen. Wat is cholesterol en wanneer kunnen we spreken van hypercholesterolemie? Hoe kunnen we zelf zorgen dat onze cholesterol binnen de normale waarden blijft?  Voor bijna 20 procent wordt de waarde beïnvloed door onze levensstijl en is voor 80 procent genetisch bepaald. Maar dit mag geen excuus zijn om er een bourgondische levensstijl op na te houden. Gezond eten en leven zorgt ervoor dat je er veel meer positieve effecten van hebt.  De gevolgen van een verhoogde cholesterol situeren zich vooral in hartziekten, trombose of herseninfarcten. Hypercholesterolemie wordt behandeld met medicatie (statines). Professor Mertens endocrinoloog komt ons hierover uitleg geven.

Eenzaamheid is een grote struikelsteen voor senioren. Ouder worden betekent dikwijls het verlies van ons sociaal netwerk. We verliezen contacten die voor ons belangrijk waren en riskeren in de eenzaamheid te verzeilen. Verenigingen, spontane sociale contacten, buurtwerking enz. zijn noodzakelijke bouwstenen om ons verbonden te voelen met onze sociale omgeving. Helpt de maatschappij hierbij of zijn we helemaal op onszelf aangewezen om de eenzaamheid terug te dringen?

Overlijden door euthanasie neemt nog jaarlijks toe. Liever dan een uitzichtloze lijdensweg af te wachten beslissen mensen zelf over hun levenseinde . Maar dat kan niet zomaar en is gebonden aan de wettelijke regeling rond euthanasie: het medisch advies, de wettelijke wachttijden, de procedure van de uitvoering enz. Als spreker vroegen we Panal Leuven, een organisatie die mensen bij staat, medisch en psychologisch, die beslissen een einde aan hun leven te maken.